AYAT DASAR DAN AYAT TERBITAN
Ayat Dasar dan Ayat Terbitan
- Perhatikan ayat berikut:
| Pelajar itu membaca buku. |
- Ayat ini terdiri daripada satu klausa kerana mempunyai satu subjek (pelajar itu) dan satu predikat (membaca buku).
- Ayat seperti ini dipangil ayat dasar kerana menjadi punca penerbitan ayat-ayat lain.
- Jika kita hendak menambah maklumat kepada maklumat kepada maklumat asas itu dengan penerangan kepada maklumat asas itu dengan peneragan kepada subjek atau penerangan kepada predikat, maka ayat berkenaan boleh menjadi seperti berikut:
| Pelajar tingkatan enam itu membaca buku. (tingkatan enam menjadi penerang kepada pelajar, iaitu subjek ayat) |
Pola Ayat Dasar
- Pola ayat dasar mempunyai rumusnya tersendiri.
- Rumus-rumus ini boleh terdiri daripada unsur-unsur Frasa Nama (FN), Frasa Kerja (FK), Frasa Adjektif (FA) atau Frasa Sendi Nama (FS)
- Lihat contoh berikut:
| Subjek Ayat | Predikat Ayat | Frasa Subjek | Frasa Predikat | Rumus Pola Ayat |
| Jamilah | pengurus sumber manusia | Frasa Nama | Frasa Nama | FN+FN |
| Atan | budak pandai | Frasa Nama | Frasa Adjektif | FN+FA |
Frasa
- Frasa ialah satu binaan atau unsur ayat yang terdiri daripada sekurang-kurangnya dua perkataan atau jika terdiri daripada satu perkataan, ia berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan atau lebih.
- Frasa tidak boleh dipecahkan kepada subjek dan predikat.
- Seperti yang diterangkan di atas, ada empat jenis frasa iaitu FN, FK, FA dan FS
- Menurut binaannya, frasa dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu frasa endosentrik dan frasa eksosentrik.
Binaan Ayat
- Bahagian subjek dan bahagian predikat merupakan bahagian utama yang membentuk klausa atau ayat dalam Bahasa Melayu. Subjek dan predikat mempunyai unsur-unsur.
- Perhatikan contoh di bawah:
| Subjek | Subjek | ||
| Bah. Ayat | Unsur | Bah. Ayat | Unsur |
| Ah Tian | guru senaman | ||
| Tipah | membeli gula | ||
| Suara ketua pengawas itu | serak-serak basah | ||
| Munainady | menoreh getah | ||
- Jadual di atas menunjukkan rumus binaan ayat yang mudah. Bahasa subjek dibina oleh frasa nama dan predikat dibina sama ada oleh frasa nama, frasa kerja, frasa adjektif dan frasa sendi nama.
Ayat Dasar dan Ayat Terbitan
- Perhatikan ayat berikut:
| Pelajar itu membaca buku. |
- Ayat ini terdiri daripada satu klausa kerana mempunyai satu subjek (pelajar itu) dan satu predikat (membaca buku).
- Ayat seperti ini dipangil ayat dasar kerana menjadi punca penerbitan ayat-ayat lain.
- Jika kita hendak menambah maklumat kepada maklumat kepada maklumat asas itu dengan penerangan kepada maklumat asas itu dengan peneragan kepada subjek atau penerangan kepada predikat, maka ayat berkenaan boleh menjadi seperti berikut:
| Pelajar tingkatan enam itu membaca buku. (tingkatan enam menjadi penerang kepada pelajar, iaitu subjek ayat) |
Pola Ayat Dasar
- Pola ayat dasar mempunyai rumusnya tersendiri.
- Rumus-rumus ini boleh terdiri daripada unsur-unsur Frasa Nama (FN), Frasa Kerja (FK), Frasa Adjektif (FA) atau Frasa Sendi Nama (FS)
- Lihat contoh berikut:
| Subjek Ayat | Predikat Ayat | Frasa Subjek | Frasa Predikat | Rumus Pola Ayat |
| Jamilah | pengurus sumber manusia | Frasa Nama | Frasa Nama | FN+FN |
| Atan | budak pandai | Frasa Nama | Frasa Adjektif | FN+FA |
Frasa Nama
Ingat, frasa boleh terdiri daripada satu perkataan atau atau beberapa perkataan.
Jika terdiri daripada beberapa perkataan maka inti frasa hendaklah kata nama.
Contoh:
Bas awam
Basikal adik
Basikal Raleigh
Contoh di atas, inti frasa ialah bas dan basikal.
Kata yang menyusul ialah penerang frasa.
Rumus Frasa Nama (FN)
Kata yang diterangkan, atau inti frasa, hadir dahulu dan kata yang menerangkan, atau penerang hadir kemudian. Dalam bahasa Melayu, peraturan ini dipanggil hukum D-M, yakni hukum Diterangkan - Menerangkan. Contohnya - pisang goreng
Sungguhpun begitu, umumnya susunan unsur frasa nama menurut hukum D-M terdapat beberapa kekecualian dalam beberapa keadaan frasa nama yang mempunyai penerangan mengenai nama jawatan atau gelaran dan bilangan bukan ordinal.
Perhatikan contoh-contoh kekecualian berikut:
Frasa Nama
|
Nota
| |
Penerang
|
Inti
| |
Perdana
|
Menteri
|
Penerang nama jawatan
|
Tuan
|
Ahmad
|
Penerang gelaran/panggilan
|
Timbalan
|
Menteri Pelancongan
|
Penerang nama jawatan
|
Frasa Nama
|
Nota
| ||
Bilangan
|
Penjodoh bilangan
|
inti
| |
Lapan
|
bilah
|
pedang
|
Penerang kata bilangan dan penjodoh bilangan
|
Semua
|
-
|
murid
|
Penerang kata bilangan
|
Enam
|
ekor
|
buaya
|
Kata bilangan dan penjodoh bilangan
|
Selain daripada susunan unsur mengikut hukum D-M, penerang adjektif yang menerangkan inti frasa hendaklah hadir sesudah inti frasa dn diikuti oleh penerang lain dan diakhiri oleh penentu belakang.
Contoh:
Inti
|
Penerang Adjektif
|
Penerang Kata Nama/Frasa Nama
|
Penentu belakang
|
Kereta
|
berkilat
|
ayah
|
itu
|
Frasa Kerja (FK)
1. Frasa kerja boleh terdiri daripada satu atau beberapa perkataan dengan kata kerja sebagai intinya.
2. Dalam ayat, frasa kerja wujud dalam predikat.
3. Frasa kerja terbahagi kepada dua jenis, iaitu frasa kerja transitif dan frasa kerja tak transitif.
4. Binaan frasa kerja secara umumnya sama dengan kata kerja (lihat nota kata kerja)
Pembahagian jenis-jenis frasa kerja boleh diringkaskan seperti di bawah:
Frasa kerja
| ||
| Frasa Kerja Transitif | Frasa Kerja Tak Transitif | |
| Frasa kerja tak transitif tanpa pelengkap | Frasa kerja tak transitif berpelengap |
| (i) (kata bantu) + kata kerja + (keterangan) Tanda kurungan menunjukkan unsur yang boleh ada atau tiada (ii) (kata bantu) + kata kerja + (penerang) + (keterangan) Tanda kurung menunjukkan unsur yang boleh ada atau tiada. | (kata bantu) + kata kerja + pelengkap + (penerang) + keterangan tanda kurung menunjukkan unrus yang boleh ada atau tiada. | |
contoh 1 - Binaan frasa kerja tak transitif tanpa pelengkap
| Subjek | Predikat | Nota | ||
| Frasa Nama | Frasa kerja | |||
| Kata bantu | Kata kerja | Keterangan | ||
| Lelaki itu | sedang | makan | di atas meja. | maksud ayat lengkap jika keterangan dibuang. |
| Cikgu | masih | menulis | di papan hitam. | |
| bayi itu | sedang | merangkak | dengan laju. | |
| Jamal | akan | datang | esok | |
| Khatib | sedang | berkhutbah | di surau | |
contoh 2 - Binaan frasa kerja tak transitif berpelengkap
| Subjek | Predikat |
Nota
| ||||
| Frasa nama |
Frasa kerja
| |||||
| Kata bantu | Kata kerja | pelengkap | Penerang | keterangan | ||
| Mereka | akan | pulang | ke rumah | secepat mungkin | dalam minggu ini | pelengkap frasa sendi nama |
| Ahmad | ingin | menjadi | penyanyi | yang terkenal | di negara ini | pelengkap kata nama |
| Saya | tinggal | di Klang | Pelengkap frasa sendi nama | |||
Frasa Adjektif
Frasa Adjektif sebagai frasa endosentrik berintipati kata adjektif. Frasa adjektif boleh menjadi predikat.
Sebagai unsur keterangan, FA hadir setelah kata kerja atau FK, manakala sebagai unsur penerang FA hadir setelah kata nama atau FN.
Contoh:
Frasa Adjektif sebagai frasa endosentrik berintipati kata adjektif. Frasa adjektif boleh menjadi predikat.
Sebagai unsur keterangan, FA hadir setelah kata kerja atau FK, manakala sebagai unsur penerang FA hadir setelah kata nama atau FN.
Contoh:
| Subjek | Predikat | Nota | ||
| Penguat hadapan | Kata Adjektif | Penguat Belakang | ||
| Ahli Gusti itu | sungguh | handal | ||
| Ali | sangat | pandai | ||
| Awak | hebat | betul | ||
Frasa sendi nama wujud bersama frasa nama dan mungkin diikuti oleh kata arah sebelum frasa nama.
Frasa ini boleh didahului oleh kata bantu
Oleh kerana sifatnya eksosentrik, ia hanya wujud bersama frasa nama.
Contoh:
| Subjek | Predikat | |||
| Frasa sendi nama | ||||
| Kata bantu | Kata sendi nama | Kata arah | Frasa nama | |
| Alias | dari | arah selatan | Tanjung Malim | |
| Rombongan sekolah | akan | ke | Menara Kuala Lumpur | |
| Kedai Pak Abu | di | depan | masjid | |
Klausa
Klausa ialah satu lagi unit ayat yang agak berbeza daripada frasa.
Frasa tidak mungkin menjadi ayat yang lengkap tetapi klausa mungkin menjadi ayat yang lengkap kerana klausa mempunyai subjek dan predikat, iaitu unsure utama yang wajib untuk status ayat.
Sebagai unsur ayat, klausa boleh dibahagikan kepada dua jenis,iaitu klausa bebas dan klausa tak bebas.
Klausa bebas.
Klausa bebas bersifat ayat yang lengkap (ada subjek dan predikat) dan denan itu boleh berdiri sendiri sebagai ayat apabila diucapkan atau dituli. Perhatikan contoh berikut:
| Klausa | Ayat | ||
| Subjek | Predikat | Subjek | Predikat |
| budak itu | mendengar radio | Budak itu | mendengar radio |
| ujian tadi | amat susah | Ujian tadi | amat susah |
| jambatan itu | jambatan kayu | Jambatan itu | jambatan kayu |
| mereka | ke pantai | Mereka | ke pantai |
Perbezaan ayat dengan klausa bebas amat kecil sekali.
Ayat dimulai dengan huruf besar dan diakhiri dengan nokhta, manakala klausa tidak.
Klausa Tak Bebas
Klausa tak bebas hampir sama sifatnya dean klausa bebas, yakni ia terdiri daripada unsur subjek dan predikat.
Ciri utamanya ialah ia didahului oleh kata hubung seperti kerana, sungguhpun, walaupun, apabila, tatkala dan sebagainya.
Perhatikan contoh-contoh di bawah. Klausa tak bebas digaris di bawahnya dan klausa bebas ditebalkan hurufnya. Dalam ayat seperti ini, klausa bebas juga dikenali sebagai klausa utama.
Ahmad gagal kerana dia tidak membaca soalan denganteliti terlebih dahulu. |
Sungguhpun dia sibuk, dia datang juga. |
Ahmad akan menyertai perlawanan itu jika dibenarkan oleh ibunya. |
Kalau hujan turun berlarutan, penoreh getah akan menghadapi masalah kewangan. |
Pengetahuan mengenai klausa amat penting dalam membina dan menganalisis ayat majmuk gabungan, ayat majmuk pancanan dan ayat campuran.
Ini kerana ayat-ayat ini mempunayi dua atau lebih klausa; iaitu ada klausa bebas dan ada klausa tak bebas.
Di samping itu, bilangan klausa serta jenis klausa menentukan bentuk-bentu ayat dalam bahasa Melayu.
No comments:
Post a Comment